Raty równe czy malejące – co się bardziej opłaca przy kredytach?

Czym jest rata kredytowa i co się na nią składa?

Rata kredytowa składa się z:

• części kapitałowej (to dokładna kwota pożyczona z banku, a jej spłata powoduje każdorazowe obniżanie kwoty zadłużenia)
• oraz części odsetkowej (jest wynagrodzeniem dla banku z tytułu udzielenia kredytu).

Porównując oferty kredytów (zarówno hipotecznych, jak i gotówkowych), należy wziąć pod uwagę przede wszystkim wysokość odsetek. Wynikają one ze zmiennego oprocentowania kredytu, które stanowi stałą sumę marży banku i zmienną sumę stawki referencyjnej. Wyjątek stanowią kredyty ze stałym oprocentowaniem – nie zmienia się ono w ustalonym umową okresie, bez względu na wahania stóp procentowych.

Na wysokość raty kredytu hipotecznego i gotówkowego wpływają zatem poniższe czynniki:

• prowizja dla banku (jednorazowa opłata pobierana w momencie zawierania umowy)
• oprocentowanie kredytu (stała marża banku oraz zmienna stopa rynkowa WIBOR®)
• kwota kredytu
• okres kredytowania
• rodzaj raty (równa, malejąca).

W niniejszym artykule skupimy się na omówieniu opłacalności rat równych i malejących, gdyż mają one istotne znaczenie dla całkowitych kosztów kredytu i wysokości miesięcznych rat.

Czym są raty równe i raty malejące?

Raty równe obliczane są w oparciu o założenie, że każda rata zwiększa spłacony kapitał, jednocześnie obniżając część odsetkową. Początkowo spłaca się więcej odsetek, a mniej kapitału, ale w końcowych okresach kredytowania proporcja jest odwrotna.

Raty malejące natomiast ustalane są w inny sposób. Udzielone finansowanie jest grupowane na równe części. Każdego miesiąca kapitał do spłaty zmniejsza się o identyczną kwotę i jednocześnie obniżeniu ulegają odsetki, które każdorazowo są naliczane od kwoty, która pozostała do spłaty. Taki mechanizm oznacza wyższe początkowe sumy rat, ale ostatecznie niższe koszty kredytu. Bank nalicza bowiem odsetki do każdej raty, biorąc pod uwagę wysokość kapitału do spłaty. Przy racie malejącej kapitał szybko się zmniejsza, dlatego wysokość rat malejących na pewnym etapie zrównuje się z wysokością rat równych, a w dalszym okresie kredytowania jest od nich niższa. Oczywiście przy założeniu, że oba kredyty są zaciągane na taki sam okres, sumę i mają takie same warunki.

Raty równe i malejące – najważniejsze różnice

Zarówno raty równe, jak i malejące, mają swoje cechy charakterystyczne – obrazuje je poniższa tabela.

Podstawową różnicą między ratą równą i malejącą jest wysokość miesięcznej raty. Przy ratach malejących początkowo będzie ona wyższa, natomiast pod koniec kredytowania – niższa od wysokości raty równej. Z kolei przy wyborze wariantu z ratami równymi, kwota do spłaty co miesiąc będzie niezmienna – oczywiście przy założeniu, że stopy procentowe będą na takim samym poziomie.

W kontekście wysokości raty należy wspomnieć o stopie procentowej. Raty malejące są bardziej podatne na wahania stawki WIBOR® ze względu na wysoki udział kapitału, zwłaszcza jeśli podwyżki stóp procentowych mają miejsce w początkowym okresie kredytowania (wysokość raty może znacząco wzrosnąć). Przy ratach równych zmiany wysokości stóp procentowych również mogą być odczuwalne, czego dowodzi m.in. aktualna sytuacja w Polsce (od października 2021 roku główna stopa procentowa wzrosła z 0,10% do 6,5% w sierpniu 2022 roku). Jest to jednak wyjątek wynikający z wysokiego poziomu inflacji w kraju. Przy stabilnej gospodarce i tzw. zdrowej inflacji, wahania stóp procentowych nie rzutują tak silnie na wysokości rat równych. Mimo wszystko nie można tutaj mówić o całkowitej stabilizacji – tę może zagwarantować tylko kredyt ze stałym oprocentowaniem. W przeciwnym razie raty równe również będą podlegać wahaniom na skutek zmian stawki WIBOR®.

Inną, ważną różnicą jest spłata kapitału. W przypadku rat malejących kapitał jest spłacany szybciej, natomiast przy ratach równych – znacznie wolniej. Ma to niebagatelne znaczenie dla wysokości odsetek i ostatecznych kosztów kredytowania.

Wysokość rat równych i malejących – przykładowa kalkulacja dla kredytu hipotecznego

Aby zobrazować wymienione różnice, posłużymy się przykładową symulacją kredytu hipotecznego:

• kredyt w wysokości 350 000 zł
• oprocentowanie nominalne 4,00%
• prowizja dla banku 0 zł
• brak innych opłat
• okres spłaty: 25 lat.

W przypadku raty równej wysokość pierwszej raty wyniesie 1847,43 zł, z czego 1166,67 zł to odsetki, a 680,76 zł stanowi część kapitałowa. Ostatnia rata również wyniesie 1847,43 zł, natomiast złoży się na nią 6,14 zł odsetek oraz 1841,29 zł kapitału. Suma wszystkich spłat w okresie 25 lat wyniesie 554 228,65 zł.

Przy ratach malejących pierwsza rata może wynieść 2333,33 zł, ale odsetki i kapitał wynoszą tyle samo (po 1166,67 zł). Ostatnia rata wyniesie 1170,56 zł, z czego 3,89 zł to odsetki, a 1166,67 zł to kapitał. Suma wszystkich spłat w okresie 25 lat wyniesie 525 583,34 zł.

Jak widać, wysokość pierwszej raty w przypadku rat równych jest o ok. 480 zł niższa niż przy ratach malejących. Z kolei ostatnia rata do spłaty w wariancie rat malejących, jest niemal o 600 zł niższa niż na początku okresu kredytowania. Ponadto różnica występuje w sumie wszystkich spłat zobowiązania – przy ratach malejących zyskujemy ok. 28 600 zł oszczędności.

Wysokość rat równych i malejących – przykładowa kalkulacja dla kredytu gotówkowego

Warto przedstawić także symulację rat równych i malejących dla kredytów gotówkowych. Przykładowa kalkulacja bazuje na poniższych założeniach:

• kredyt w wysokości 50 000
• oprocentowanie nominalne 8,00%
• prowizja dla banku 0 zł
• brak innych opłat
• okres spłaty: 5 lat.

W przypadku raty równej wysokość pierwszej spłaty wyniesie 1013,81 zł, z czego 333,33 zł zł to odsetki, a 680,48 zł stanowi część kapitałowa. Ostatnia rata również wyniesie 1013,82 zł, natomiast złoży się na nią 6,71 zł odsetek oraz 1007,11 zł kapitału. Suma wszystkich spłat w okresie 5 lat wyniesie 60 829,18 zł.

Przy ratach malejących pierwsza rata może wynieść 1166,67 zł, z czego odsetki wyniosą 333,34, a kapitał 833,33 zł. Ostatnia rata wyniesie 838,90 zł, z czego 5,56 zł to odsetki, a kapitał 833,34 zł. Suma wszystkich spłat w okresie 5 lat wyniesie 60 166,94 zł.

Różnice między ratami równymi i malejącymi, jak widać, nie są znaczne, ponieważ kredyty gotówkowe zwykle udzielane są na niższe sumy od kredytów hipotecznych.

Rata równa i malejąca – jakie są wady i zalety?

Zarówno raty równe, jak i malejące, mają swoje wady i zalety. Wybierając ratę równą ponosisz większe koszty kredytowania przez cały okres spłaty, ale z drugiej strony możesz liczyć na większą stabilność. Masz także większe szanse na uzyskanie dodatkowego kredytu, niż przy ratach malejących ze względu na lepszą zdolność kredytową. Te natomiast wiążą się z wyższymi ratami na początku okresu kredytowania, co wyraźnie obciąża domowy budżet. Dodatkowo są bardziej podatne na wahania stóp procentowych i jeśli na początku spłaty zobowiązania dojdzie do ich podwyżki, musisz przygotować się na wyraźny wzrost miesięcznej raty. Z drugiej strony wybór rat malejących pozwala obniżyć ostateczne koszty kredytu.

Rata równa czy malejąca – co wybrać?

Nie ma uniwersalnej odpowiedzi na to pytanie. Dla niektórych kluczowe znaczenie mają proporcje między odsetkami i kapitałem. W przypadku raty równej początkowo największą część raty będą stanowić odsetki, ale po kilku latach proporcje te się wyrównują i pod koniec okresu kredytowania spłacasz już niemal wyłącznie kapitał. Z kolei przy ratach malejących od razu spłacasz dużą część kapitału, przez co odsetki przez cały okres kredytowania są ostatecznie niższe. Raty malejące wydają się zatem korzystniejsze, jednak mają jedną ważną wadę: początkowo ich wysokość znacznie obciąża domowy budżet. Tego typu raty są również bardziej podatne na zmiany stóp procentowych, które ustalane są co 3 lub 6 miesięcy. Raty równe pod tym względem są pewniejszą formą spłacania zobowiązania, zwłaszcza jeśli nie posiadasz oszczędności.

Uwaga! Jeśli zdecydujesz się na raty równe, przez cały okres kredytowania będziesz teoretycznie spłacać raty o takiej samej wysokości, ale z powodu wahań WIBOR® może i tak dojść do zmian w wysokości kwot do spłaty (ale nie będą one już tak obciążające, jak przy ratach malejących na początku kredytowania). Należy także pamiętać o innym czynniku wpływającym na zmianę wysokości miesięcznej raty, jakim jest spadek wartości pieniądza w czasie, czyli inflacja. Aby zabezpieczyć się na taką ewentualność, można zdecydować się na oprocentowanie stałe np. do 5 lat spłaty – wówczas mamy pewność, że każda rata rzeczywiście będzie równa w ustalonym okresie. Sam wybór raty równej niestety nie daje nam takiej gwarancji.

Dla kogo raty równe, a dla kogo malejące? Podsumowanie

Jak widać, wybór rodzaju raty w dużej mierze powinien być warunkowany indywidualnymi możliwościami finansowymi oraz wysokością pożyczonej kwotą. Raty malejące będą dobre dla osób, które posiadają pewne oszczędności i są przygotowane na znaczne podwyżki wysokości rat kredytu w pierwszych latach zobowiązania. Sprawdzą się także przy kredytach hipotecznych oraz gotówkowych na większe sumy i przy długim okresie spłaty. Decydując się na raty malejące, należy mieć zatem w zapasie dodatkową gotówkę, aby być przygotowanym na ewentualny wzrost oprocentowania.

Raty równe natomiast wiążą się z wyższym kosztem kredytu, ale są stabilniejsze (m.in. dlatego że udział kapitału jest niższy) i polecane szczególnie do osób nieposiadających poduszki finansowej. Statystyki pokazują, że w większości kredytobiorcy zaciągają raty równe, ponieważ stanowią niższe miesięczne obciążenie dla domowego budżetu i tym samym pozwalają na uzyskanie wyższej kwoty kredytu.

Nie wiesz, którą formę rat wybrać? Skontaktuj się z nami i uzyskaj bezpłatne wsparcie w wyborze najlepszej oferty kredytowania. Eksperci kredytowi Fines przeanalizują Twoją sytuację finansową i zaproponują tylko opłacalne i bezpieczne rozwiązania.

Raty równe i malejące – FAQ

Czy można zmienić ratę równą na malejącą w trakcie kredytowania?

Większość banków umożliwia zmianę rodzaju raty z równej na malejącą i odwrotnie, jednak zwykle konieczne jest ponowne wyliczenie zdolności kredytowej. Bank może naliczyć także dodatkową opłatę. Zmiana raty wymaga sporządzenia aneksu do umowy.

Jaka rata przy nadpłacie kredytu hipotecznego: równa czy malejąca?

Przy nadpłacie kredytu hipotecznego bardziej opłacalnym rozwiązaniem jest wybór raty równej niż malejącej.

Co składa się na wysokość raty kredytu?

Na wysokość raty kredytu składa się rodzaj raty (równa lub malejąca), prowizja dla banku przy udzielaniu kredytu, oprocentowanie (marża banku i wysokość stóp procentowych), kwota kredytu, czas trwania zobowiązania.

Czy rata równa gwarantuje stałą wysokość spłat przez cały okres?

Rata równa nie zapewnia pełnej stabilności, ponieważ jest uzależniona od wahań stawki WIBOR®. Gwarancję stałości miesięcznych kwot do spłaty daje jedynie wybór oferty kredytu ze stałym oprocentowaniem.

Raty równe czy malejące przy kredycie gotówkowym?

W przypadku kredytów gotówkowych kwota zobowiązania zwykle jest niższa niż przy kredycie hipotecznym, dlatego różnice w całkowitych kosztach kredytu nie są znaczące dla obu rodzaju rat.